„Kobiety Wolności” – wyjątkowy mural, przedstawiający wyjątkowe kobiety powstaje od kilku dni na przystanku PKM Gdańsk Strzyża. To powstające na ponad 400 metrach kwadratowych dzieło, na którym znajdzie się kilkadziesiąt kobiet z całej Polski zaangażowanych w działalność opozycyjną w okresie PRL. Kobiet, które zmieniły bieg historii, którym zawdzięczamy wiele, a które w wielu przypadkach zostały zapomniane. O idei tego artystycznego projektu poinformował na specjalnej konferencji prasowej marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk, w towarzystwie m.in. Bożeny Rybickiej-Grzywaczewskiej – uczestniczki strajku w Sierpniu’80, jednej z bohaterek opozycji lat 80. przedstawionych na muralu oraz artystki Anny Eichler – autorki projektu muralu „Kobiety Wolności”.
Pomysłodawcami muralu są Pomorska Kolej Metropolitalna oraz Samorząd Województwa Pomorskiego i jest on związany z ogłoszonym przez pomorski sejmik Rokiem Wolności i Solidarności. Za projekt i wykonanie odpowiadają artystki z RedSheels, które wcześniej malowały m.in. słynny mural Kory w Warszawie. Partnerami muralu są „Gazeta Wyborcza Trójmiasto” i „Wysokie Obcasy” – organizatorzy ogólnopolskiej akcji „Kobiety na mury”, w którą wpisany został nowy mural powstający na przystanku PKM Gdańsk Strzyża (w ramach tej akcji powstał m.in. mural Kory w Warszawie i Wandy Rutkiewicz we Wrocławiu).
Wizualizacja powstającego na przystanku PKM Gdańsk Strzyża muralu „Kobiety Wolności”.
– Pokazujemy bohaterki naszego muralu na filarach wiaduktu PKM, aby w ten sposób symbolicznie podkreślić, że te kobiety były filarami solidarnościowego ruchu, który doprowadził do upadku komunizmu w Polsce – mówi marszałek Mieczysław Struk. – W tym roku obchodzimy 30-tą rocznicę wolnej Polski, a rola kobiet – często marginalizowana na kartach historii – była w tamtych dniach szczególnie ważna. Mural jest symbolicznym hołdem dla wszystkich kobiet, które w tamtych czasach walczyły o wolną Polskę. Przypomina ważną społecznie ale wciąż, niestety, niedocenianą rolę kobiet w historycznych wydarzeniach jakie zaczęły się na Pomorzu w Sierpniu’80, a potem rozlały się na cały kraj.
Przedstawionych na pierwszym filarze kobiet jest kilka, na kolejnych coraz więcej, a na ostatnim cały tłum. Symbolicznym zwieńczeniem muralu i kwintesencją jego idei będzie ściana w tle na przyczółku za filarami. Znajdzie się tam sylwetka – nazywanej kiedyś poetką „Solidarności”, ale zapomnianej przez historię (jak wiele bohaterek naszego muralu) – Jadwigi „Jagody” Piątkowskiej przy maszynie i ulatujący z niej tekst wiersza „Ewie – moje 12-letniej córeczce”. Po obu stronach tej ściany widoczny będzie napisany solidarycą tytuł muralu: „Kobiety Wolności”.
Na zdjęciu (od lewej): Grzegorz Mocarski – prezes PKM SA, Mieczysław Struk – marszałek województwa pomorskiego, Aleksandra Klich – redaktor naczelna „Wysokich Obcasów” (patron muralu), Bożena Rybicka-Grzywaczewska – uczestniczka strajku w Sierpniu’80, jedna z bohaterek opozycji lat 80. przedstawionych na muralu,
Anna Eichler – artystka z grupy RedSheels, autorka projektu muralu „Kobiety Wolności” i Grzegorz Kubicki – redaktor naczelny „Gazety Wyborczej Trójmiasto” (patron muralu).
– Nasz wybór padł na przystanek PKM Gdańsk Strzyża, gdyż chcemy aby poza walorami artystycznymi niósł on ze sobą także przekaz edukacyjny – dodaje Grzegorz Mocarski, prezes PKM SA. – To właśnie na Strzyży, w porównaniu ze wszystkimi pozostałymi przystankami PKM, wsiada i wysiada najwięcej młodych ludzi. W pobliżu są: Uniwersytet Gdański, kilka szkół średnich i podstawowych, Szkolne Schronisko Młodzieżowe oraz stale rozbudowujące się kompleksy biurowe. Dzięki takiej lokalizacji możemy mieć pewność, że mural zobaczy wielu ludzi i dla dużej części z nich będzie to okazja do odkrycia tego ważnego fragmentu naszej historii.
Większość ludzi zna tylko kilka nazwisk kobiet – bohaterek „Solidarności”, które pojawiają się w podręcznikach historii lub różnego rodzaju rocznicowych publikacjach. W trakcie prac nad projektem muralu PKM, polegających m.in. na osobistych rozmowach i spotkaniach z bohaterkami tamtych czasów lub ich rodzinami (w przypadku nieżyjących już osób), lista „Kobiet Wolności” cały czas się wydłużała i w pewnym momencie było na niej już ponad 200 dawnych opozycjonistek z całej Polski! Ostatecznie na mural trafiło kilkadziesiąt z nich – tych, do których udało się dotrzeć i zdobyć ich historyczne zdjęcia, m.in. dzięki pomocy ze strony pracowników Europejskiego Centrum Solidarności oraz grupy społecznej Metropolitanka.
Wizualizacja powstającego na przystanku PKM Gdańsk Strzyża muralu „Kobiety Wolności”.
Warto przy tej okazji przypomnieć, że związki PKM z kobietami i artystami to nie tylko powstający obecnie mural. Pomorska Kolej Metropolitalna wiele zawdzięcza kobietom, które miały decydujący wpływ na to jak wyglądają przystanki PKM.
Zaczęło się od współpracy z Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia” i jej dyrektor Jadwigą Charzyńską przy organizacji dwóch konkursów na koncepcję architektoniczną oraz artystyczne grafiki – perforacje ścian przystanków, a wszystko w ramach Galerii Zewnętrznej Miasta Gdańska. Pierwszy konkurs wygrała koncepcja tzw. „czerwonej wstążki” autorstwa zespołu gdańskich architektek kierowanych przez Gabrielę Rembarz z BPBK. Drugi, międzynarodowy konkurs wygrała natomiast młoda gdańska artystka Anna Waligórska, której grafiki możemy podziwiać na ścianach czerwonych wiat PKM.
Prace nad muralem rozpoczęły się w ostatnich dniach maja i potrwają do końca czerwca. Artystki i artyści działają w przestrzeni miejskiej, dzięki czemu w każdej chwili można zobaczyć, jak pracują nad „Kobietami Wolności”, jak rodzi się mural-symbol na przystanku PKM Strzyża w Gdańsku.